Οι λεκέδες δημιουργούνται από ουσίες που διεισδύουν στους πόρους των πετρωμάτων όταν δεν έχει γίνει η κατάλληλη προστασία,

προκαλώντας τοπικές χρωματικές αλλοιώσεις, ιδιαίτερα εμφανείς στα ανοιχτόχρωμα και ομοιογενή υλικά.
Τα μάρμαρα και τα άλλα πετρώματα, ανάλογα με τους χώρους στους οποίους έχουν τοποθετηθεί, μπορεί να λεκιάσουν από πολλές αιτίες. Λάδια και λίπη, καφές, τσάι, κρασί, χυμοί φρούτων, σάλτσες και άλλα τρόφιμα, αν έρθουν σε επαφή με μάρμαρα χωρίς προστασία μπορούν να δημιουργήσουν λεκέδες. Επίσης, λεκέδες μπορούν να δημιουργηθούν από μπογιές και μελάνια, καλλυντικά, μεταλλικά αντικείμενα (σκουριά), ξύλα και φυτά, επικαθήσεις αλάτων κ.ά.
Γενικά, οι διάφοροι λεκέδες στα διακρίνονται σε:

• οργανικούς ή ανόργανους,
• επιφανειακούς ή βαθείς,
• πρόσφατους ή παλαιούς.

Οι περισσότεροι από τους λεκέδες, κάθε είδους, μπορούν να αφαιρεθούν. Ωστόσο, η επιτυχία του εγχειρήματος, ειδικά όσον αφορά παλαιούς λεκέδες, εξαρτάται από πολλούς παράγοντες, όπως ο τύπος του πετρώματος, το είδος κατεργασίας της επιφάνειάς του, το είδος του λεκέ, η παλαιότητά του κ.ά.
Διευκρινίζεται ότι στις γυαλισμένες επιφάνειες μαρμάρων και άλλων ασβεστολιθικών πετρωμάτων, τυχόν φθορές στο γυάλισμα (θαμπάδες), από μια ουσία που δημιούργησε λεκέ, δεν αποκαθίστανται με τις τεχνικές αφαίρεσης λεκέδων. Και αυτό γιατί η φθορά του γυαλίσματος οφείλεται, κατά κανόνα, σε επιφανειακή διάβρωση του πετρώματος, λόγω του ότι η ουσία που δημιούργησε τον λεκέ είχε όξινο pH (< 7).
Για την αφαίρεση λεκέδων από μάρμαρα, γρανίτες και πέτρες υπάρχουν σήμερα, έτοιμα σκευάσματα από χημικές βιομηχανίες εξειδικευμένες στην παραγωγή χημικών προϊόντων
Η διαδικασία αφαίρεσης λεκέδων
H διαδικασία αφαίρεσης λεκέδων από πετρώματα βασίζεται στη χρήση κατάλληλου, κατά περίπτωση, καθαριστικού διαλύματος. Με το καθαριστικό διάλυμα διαβρέχεται ο λεκές. Το προσροφητικό υλικό, που τοποθετείται επάνω από τον λεκέ και εμποτίζεται με το καθαριστικό διάλυμα, είναι απαραίτητο για να προσροφήσει από το πέτρωμα, κατά την αρχή του φαινομένου των τριχοειδών, τον παράγοντα που δημιούργησε τον λεκέ μαζί με το καθαριστικό διάλυμα, εμποδίζοντας ταυτόχρονα την παραπέρα εξάπλωσή τους στους πόρους της μάζας του διακοσμητικού πετρώματος.
Προσροφητικά υλικά είναι διάφορα ανόργανα στερεά, σε μορφή πολύ λεπτής σκόνης, όπως κιμωλία, τάλκης, αλουμίνα, σεπιόλιθος, αταπουλγίτης, πυριτικό άλας του μαγνησίου, ασβεστόλιθος κ.ά., οργανικά στερεά (πάστα κυτταρίνης, απορροφητικό χαρτί, βαμβάκι, λεπτό βαμβακερό ύφασμα κ.λπ.), αλλά και ζελέ από κυτταρίνη, ειδικό κόμμι (xantana gum), κάποια πολυμερή κ.λπ., καθώς και υγρά με υψηλό ιξώδες (γλυκερίνη, pοlyοxydrilate cοmpοunds κ.λπ.).
Το κατάλληλο, κατά περίπτωση, προσροφητικό υλικό επιλέγεται με κριτήριο να μην αντιδρά με το καθαριστικό διάλυμα και να μην αλλοιώνει το πέτρωμα, ακόμη και όταν διεισδύσει σε αυτό. Πρέπει, επίσης, να μπορεί να απομακρύνεται εύκολα μετά το τέλος της διαδικασίας αφαίρεσης του λεκέ.
Σε πολλές περιπτώσεις είναι σκόπιμο το επίθεμα, επάνω από τον λεκέ, να καλύπτεται με ένα πλαστικό φύλλο (φιλμ πολυαιθυλενίου) που εμποδίζει την εξάτμιση του καθαριστικού διαλύματος και αυξάνει τον χρόνο δράσης του.
Στο τέλος της διαδικασίας συνιστάται, σε όλες τις περιπτώσεις, να γίνεται προσεκτικό ξέπλυμα της επιφάνειας με απεσταγμένο ή απιονισμένο νερό για την απομάκρυνση των αλάτων τα οποία είναι πάντοτε βλαβερά, ιδιαίτερα για τα πορώδη πετρώματα.
Σε κάθε περίπτωση, ειδικά όταν η φύση του λεκέ ή/και του πετρώματος δεν είναι ακριβώς γνωστή, συνιστάται να προηγείται δοκιμή σε ένα μικρό, μη εμφανές κατά το δυνατόν, τμήμα της επιφάνειας.